Bugün Zonguldak’ta yerleşim yerlerinin bazıları antik dönemden değişerek günümüze kadar ulaşmıştır.
Bunlardan en bilineni Filyos Kenti.
Günümüzden 2724 yıl önce , M.Ö 700 yıllarında Tion adı ile kurulan şehre bugün Filyos adı ile biliyoruz. Fakat Filyos Tion’dan evrilmemiştir. Filyos , Filias veya Falios adı verilen nehirden alır. Yani Filyos bir nehir ismidir ve adını Filyos Çayı’ndan alır. Veya Filyos çayı adını çayın döküldüğü kalenin doğu yakası olan ve kalenin arkasında bulunan nekropolün de bulunduğu Filias bölgesinden alır.
Antik dönemde ilk kez MÖ. 560 yılında Heraklia olarak kurulan şehir zamanla Ereklia- Erekli ve Türklerin yerleşiminden sonra Ereğli olarak değişim göstermiştir.
Yine adını antik dönemden alan Bartın, kızlar çayı olarak bilinen ve şiirlerde kraliçe Amastris’in yıkandığı nehirden adını alır. Parthenios bir nehir ismidir. Parthen- Bartan ve Bartın olarak günümüze taşınmıştır.
Bir zamanlar Zonguldak’ın ilçesi olan Amasra adını Kraliçe Amastris’ten alır. Günümüzde Amastriane, Amasra olarak evrilmiştir.
Antik yazarların en çok bahsettiği Ilıksu adını buradan akan termal kaynaktan alır fakat “Oxinas” ismi bir başka şekilde günümüze taşınmış.
Oxinas zamanla Okissinah, Oksineh ve en sonunda da "Öküşne " olarak günümüze kadar gelmiştir. Yer olarak bugün Kozlu ile Ilıksu arasına dense de ; aslında Öküşne, Ilıksu Plajı'dır.
Yine bu çizgide , Köseağzı Plajı da Kösseh’ten gelir.
Mugada Antik ismi Mukata, Gökçebey’in eski adı Tefen , Theophaneia (Θεοφανία) aslında Tiffany / ˈ t ɪ f ən i / dir. Tiffany, Yunan Theophania'nın İngilizce bir şeklidir.
Kilimli’nin ise Crenides'tir .Yunan dilinde Crenides "Κρηνίδες" yazılıyor, "Κρηνίδες" Kilinay diye okunuyor. Yani Kilimli ismi Crinides`den Türkçeleşmiş hali olarak gelme ihtimali de var. Antik ismi bu olsa da bir ismi daha var.... Kilimoli. Aynı Kilyos gibi “kil “ sahil anlamında.
Zonguldak’ın antik isminin "Sandraca" olduğunu biliyoruz. Dolayısı ile adı buradan gelmediği anlaşılıyor. Yine yabancıların kömür bulunduktan sonra buraya Zone Coal Dağ (Kömür bölgesi Dağı) denmesinden geldiği düşünülüyor.
Hayati Yılmaz ile
Zonguldak Tarih