PSYLLA {Seela}

M.Ö 150-M.S20 yılları arasında,ünlü Yunan tarihci Strabon bu bölgeden gecerken,mesafe olarak Stadia(eski antik ölçü birimi)kulanmış.
Strabon,Sandarake`den(Zonguldak)bahsederken,küçük bir liman olduğunu belirtmiş,Sandarake`den,Krenidai`a(Kilimli) 90 stadia
(Stadia/Stadium eski antik ölçü brimini(1 stadia =184 M)(600 adıma denk geliyor.)
Yani;M.Ö Strabon Zonguldak-Kilimli arasında ki mesafeyi 16.650 metre olarak hesap ediyor.16 Klm yada 54 bin adım.
Strabon daha sonra Krenidai`dan(Kilimli)Psylla emperion`a (Çatalağzı)30 stadia (5520 M)yada (18000 adım)mesafe ölçmüş.
Strabon buranın az ilerisinde balıkcılık yapıldığını da belirtmiş (Eski Kazköy Sahili.Bugünün Eren Holding‘in kurduğu liman )

Strabon Çatalağzı`ndan bahsederken,PSYLLA Emperion olarak bahsediyor.Emperion Mitholojide Pazar yeri anlamında kulanıldığına göre, Antik Çağ  M-Ö 80 yıllarinda pazar kurulduğu sonucunu çıkarabiliriz.
Strabon daha sonra Psylla`dan,deniz kenarında kurulmuş Hellenlerin (Yunan)Lön kökenli kenti Miletos Kolonisi,Tion`a (Filyos) 90 stadia (16.560 M)olduğunu belirtmiş.
Tion`a kadar geçtigi yerlerde Thrakia ve Bithynia‘lıların oturduğunu yazmış.
(Thrakia{Trakya},Balkanlardan Zonguldak sınırına kadar bir mesafede hüküm sürmüş eski bir uygarlık.Bithynia ise,yine Istanbul-Zonguldak mesafesinde kurulmuş başka bir uygarlık.)

Çatalağzı‘nın köylerinden Kırımsa,en eski yerleşim yeridir.
Daha önce yukarı Kırımsa ve Asağı Kırımsa Mahalleleri vardı.
Buradan insanların çogunluğu Kokurdan(Körpeoğlu) ve Cumayanı Köyü‘ne yerleşmiştir.
Yaka,Doğancılar’da Çatalağzı‘nın en eski yerleşim alanlarındandır.
Yaka‘dan Doğancılar’a ve Kuzyaka‘ya uzanan hızlı bir yerleşme sağlıyarak köy sayıları artmıştır.
Merkez de ise yerleşim alanı sadece Çökek Mevki(Hayrettin Mah.) deninilen yerdedir.
(ÇÖKEK;su kenarı yada bataklık balcık anlamı taşır.Sanıldığı gibi göçen yer anlamı içermemektedir.)
Merkezde insanlar Odayanı Mevkii‘nde bulunan bir odada toplanmakta,ibatet ve sohbetlerini burada yapmaktaydı.
Lakin o yıllarda tek cami Cumayanı‘nda bulunduğundan buranın ismi de buradan geldiği sanılmaktadır.
Çevredeki halk genelde cuma namazlarınıda Cumayanı mevkii’nde kılmak için toplandığından, buranın ismi{ülkedeki bir çok eski camii yerlerine verildiği gibi} Cumayanı olmuştur.
Kuzyaka Mahallesi ismi ise “KUZ” yani “gölgede kalan” anlamındadır.Güneşin doğuş ve batış istikametine bakıldığında bu köy mevsimlere göre günün belli zamanlarında güneş alır.
KOKURDAN’ın isminin manası da; kalkerli,çukurları bol engebeli arazi anlamı taşır.
Bu bölgeye baktığımızda kayaların yumuşak olduğunu görürüz.Çanakcılar mevkii’nde bulunan akarsu taşlarının oyukluğunu görürüz..
Doğancılar; Hassa Kuşbazları denilen tımarlı avcılardan bir takımın adı.
Avcı,doğan yetiştiren veya doğanla avlanan kimselerin bulunduğu yer için söylenen yerleşimlerdir.
Kusbazlar genelde "padişahların av kuşlarını yetiştiren kimseler"anlamını da taşır.
Filyos Kalesi‘nin,Cenevizliler tarafından kulanılıdığı,dolayısıyla Çatalağzı sırtlarında özelikle «Yaka Mevkii»ne yerleşenlerin de bu kalenin askerlerinin aileleri oluşturduğu söylenmektedir.
Yaka,Göçükaltı Mevkii’nde daha önce «Küçük Türbe» ve «Büyük Türbe» mezarlıkları olduğu bilinmektedir.
Bu mezarlıklar günümüzde kaybolsada bundan 80 yada 90 yıl önce yasamış insanlar tarafından dile getirilmiştir.
Büyük Türbe dedikleri alanda,duvarlar içinde kafalı mezar taşlarının olduğu anlatılmaktadır.
Bu da bize,askerlerin yada ileri gelenlerin gömüldüğü mezar olduğunu hatırlatıyor.
Kücük Türbe‘ye de sıradan insanların gömüldüğü yer olduğu bilinmektedir.
Bu mezarlıklar hazine peşinde koşanlar tarafından yok edildiği hatta kırk,elli yıl önce belediye çalışanları tarafından dozerlerle kazıldığı iddialar arasındadır.

Çatalağzı’nın ismini nereden aldığı hakkında herhangi bir efsane yoktur.
Yalnız bazı görüşlere göre coğrafi yapı itibaren topografyasında dağların çatal gibi duruşu ve bu çatalın tam eteklerinde olmasından Çatalağzı isminin geldiği söylenmektedir.
Eskiden Zonguldak’ın bir zamanlara ait isimleri Sandarake, Zıngıldak,Zongalık,Ereğli’nin Heraclea,Kilimli’nin Crenides, Hisarönü’ nün Tieum, Amasra’nın Amatris,Bartın’ın Parthenis,
Çatalağzı’nın eski adlarından biride Psylla‘dır{selaa}(Kaynak ;Strabon Antik Anadolu Coğrafyası) Psylla;bitkilerin yapraklarında yaşayan “Ağaç Biti” anlamındadır.
Kömürün bulunmasına kadar ki süreçte Çatalağzı`nın yerleşimi üst kesimlerde olmuştur.Şuan merkez olan yerler bataklık,dolayısıyla sivrisinek ve böcek yuvası halindeydi.
Daha ilk çağlarda ise Karadeniz kıyıların son halini şekilendiren Istanbul boğazı‘nın[Bosporos] oluşması,kıyılarda şekil değişiklikleri yaratmakla beraber bir çok yerden su çekilmesini sağlamış,dolayısıyla bataklıklar oluşmuştu.

(Buzulların erimesi ile Karadeniz {Axseana} Gölü’nü taşırmış karaya doğru iç denizler oluşmuş daha sonra Istanbul Bogazı`nın (Bosboros)açılması ve Marmara`dan(Probondis),Çanakale Bogazı`nın (Hellespontus) açılması ile Kardeniz`de su seviyesi  iç kesimlerden çekildikce buralarda bataklık oluşturmuştur.)

Yaptığımız araştırma sonuçlarında,merkezde demiryolu geldiğinde dolgu yapılarak bataklıkları kurutulmuş hatta bazı yerlerinde gönümüzde dahi deniz seviyesinin altında olduğu gözlemlenir.
Buralarda kanalizasyon akım sorunu yaşanmaktadır.
Hacıoğlu,Doğancılar ve Cumayanı(Lise yapımı sırasında)sondaj çalışmalarında büyük deniz kabuklarının çıktığı bilinmektedir.
Dogancılar ve Hacıoğlu mevkii‘nde deniz dubalarının olduğu da söylenenler arasındadır.

ARAŞTIRMA
HAYATi YILMAZ