ZONGULDAK BOTANİĞİ (ANTİK)

Ereğli’nin Antik Dönem adları olarak,

Heraklia 

Pontus Heraklia

Poncik Heraklia

Pontike  Heraklia diyoruz

.Pontus ismi biz Türklerin sinirini bozar. Çünkü kelime Türklerin Anadolu‘ya gelmeden önce Karadeniz‘e verilen adıdır. Bizden önce  Karadeniz'de Pontus Krallığı hakimiyeti vardı .Aslında Ereğli‘ye , Pontis Ereğlisi denmesi bu devletten gelmiyor. Pontus Krallığı, Doğu Karadeniz’de hüküm sürmüştür. Sinop‘a kadar gelebildiler.

Ereğli‘ye "Pontus Ereğlisi" denmesi ,Pontus‘un bölge adı olmasından kaynaklanır. Daha açık anlatımı ile Pontus Krallığı/Karadeniz Krallığı . Pontus Heraklia/Karadeniz Ereğlisi

.Fakat bugün adı Karadeniz olan bölge, adını denizinden alıyor. Antik çağda ise Pontis/Pontus/Poncika denizden değil, bu denizin kıyısının adıdır. Bugün Karadeniz hem deniz, hem bölge adıdır. Bu yüzden telaffuzda sorun yaşanır. "Karadeniz " dediğinizde bölgeden mi denizinden mi bahsedildiği belli olmaz. Beraberinde " Bölgesi" demeniz gerekir. Denizi tarif ederken de “Karadeniz denizi“ demeniz gerekir ki ; bu da Türkçeye uymaz. O halde denizin adı sadece Karadeniz‘dir. Toprağın adı karadeniz Bölgesi'dir.

Ama Pontus adı böyle değil...Pontus deniz değil, kıyılarına söylenen addır. "Pontus Denizi" diye bir ifade olmaz. Karadeniz (denizinin) antik adları başkadır. En bilineni Axena'dır.

Bunu şimdi daha iyi anlayalım.

Pontus'un anlamı;  aslında bölgenin en belirgin özelliği olan bitki örtüsü anlamına geliyor. Bu yüzden deniz adı olmaz... "Pontus" bitki örtüsü demek. Aslında "Botanik" kelimesi ile aynı anlamda. Karadeniz Bölgesi ormanlarını tarif etmek için kullanılmış bir isim. Kısacası "bitki, ağaç, ot" anlamına geliyor.

Bugün bile bazı ağaçların Latin adlarına baktığınızda , örneğin "Laurus nobilis Pontike" (Defne Ağacı) şeklinde kullanılıyor.

Bugünkü Türkçe ile kullanırsak;  Karadeniz Botaniği, Karedeniz bitki örtüsü anlamına gelir.. Bu literatürde "Endemik" adı ile de kullanılıyor. Endemik; o bölgede yetişen bitki türleridir.

Bizim Karadeniz Bölgesi'nin antik isimlerinin çoğu aslında bu bölgede yetişen bir bitkiden geliyor.

Bölge isimleri çiçek adlarından mı geliyor yoksa çiçekler bölge adlarını mı almış orası karışık ama ; mesela Paphlagonica çiçeği var  (Resimde  1 numara )...Paphloginia Karadeniz'de bölge adı. Bihhynicum Çiçeği  , Bithynia yine Karadeniz‘de bölge adı. Psyllium Otu Resimde 2 Numara)Hani üfleyince polenleri havaya saçılan... ,Psyllium ,Çatalağzı'nın eski adlarından biridir.

Ereğli'ye Heraklia adı veriliyordu. Heraklia Herkül'ün adıydı. Lakin bu isimde bölgede en çok görülen bir çiçek adı. Heracleum Çiçeği var..(Resimde 3 Numara)Heracleum çiçeği beyaz olup, deri ile temas ettiğinde, bazen deride su toplanmasına neden olur. Heracleum çiçeğine biz Tavşancılotu diyoruz. Bu çiçek, Cehenemağzı Mağarası hikayesinde de var. Efsaneye göre ; üç başlı köpeği  yer yüzüne çıkartan Herkül‘dü. O köpek dışarı çıktığında, ağzından akan salyalar toprağa düştüğünde toprakta bu zehirli çiçek belirmişti...Demek ki çiçeğin adı bu olaydan geliyor. Karadeniz bitki örtüsüne ait bir çok ağaç türü var. Bunlardan en bilineni; Fındık, kestane, ceviz, kiren... Meyvesi olmayan veya yenmeyen, ormanları kaplayan ağaçları ise ; meşe, karaçam, gürgen, sarıçam, kızılçam, titrek kavak, söğüt, çınar, kayacık, ıhlamur, karaağaç, sahil çamı, porsuk, fıstık çamı, ardı, duglas, üvez, , çitlembik, , şimşir, defne, sandal, akça kesme, sumak, ahlat...Bunların hepsi bir bitki örtüsünü oluşturuyor. Türklerden önce buruya "Botanik" anlamında "Pontus" adı verilmiş. Burada kurulan devletlere de bu yüzden bölge adı olarak "Pontus" ön adlarını almış. Ama biz bugün bu kelimeyi Yunan ile sanki eş anlamlı algılıyoruz... Asılında bunu biz kendi kendimize yapıyoruz. Kelimelere taktığımızda, o kelime bize tehdit olarak geri dönüyor. Mesela Ermeni bir ırk olarak biliyoruz. Oysa Armania ‘bölge’ olarak tarihte bahsedilen yerdir . Bugün Ermeni halkı olarak bildiğimiz insanlar ,Ermeni bölgesine  sonradan gelen insanlar. Ermeniler gelmeden buranın ismi "Armenia" idi. Böyle kelimelere taktığımızda;  bu sefer de Ermenileri .hak iddia etmekte sanki haklı durumuna düşürüyoruz. Hayk halkına ilk Ermeni diyen yine biz Türkler olmuşuz. "Hayk" halkı Ermeni bölgesine geldiğinde bölge adı olduğu için Hayk değil, Ermeni adı kullanımlıya başlanmış. Tıpkı bugün Lazlara , Karadenizli kelimesini kullandığımız gibi. Lazlar buraya Kafkaslardan göçtü. Fakat bir süre sonra "Lazların toprağı" anlamına dönüşmeye başladı.. "Karadeniz kökenli" denmesi bu yüzden çok yanlış. Böyle bir ırk yok kardeşim.. Laz kökenli var. Kafkas kökenli değil Çerkez veya Adige kökenli. Ermeni kökenli de yok..Hayk kökenli var.. Pontus veya Rum kökenli de yok. Yunan kökenli var. eski Rum'da bölge adı. Anadolu'nun eski adı. Rum bölgesinde yaşayan Yunanlara  Rum diye isim takan  yine biziz. Pontus'ta öyle bir şey. Yunanca ad olduğu doğru fakat sanılanın aksine bu devlet değil bölge adı. tıpkı bugün Türkçe olarak sıklıkla kullandığımız "Tapu" kelimesi gibi. "Ev Tapusu" Yunancadan gelen bir isimdir. Ankara, Bolu, Galatasaray bunların hepsi antik adlardan geliyor. Trabzon dediğinde gurur duyanlar, "Pontus" dendiğinde ayağa kalkıyor mesela. Aslında iki isimde aynı kökenden geliyor. Sadece biri politikleştiği için tepki veriliyor. Bu kelimeleri politikleştiren de biziz. Bu seferde Batı bunu bize karşı kullanmaya başlıyor.

Üniversiteler bile öğrencilerine  "Armenia" bölgesini gösteren Antik haritalardaki bölge adları ile ırkları ayrı ayrı anlatmak yerine, çareyi haritaları gizlemekte buluyor. "Hayklar başka Armenia başka kardeşim" diyemiyorlar. Yüzyıllar boyunca “Armania” Kapadokya ile aynı anda bölge ismi olarak kullanılmış.

Tarihler boyunca bu bölge gücü olanın eline geçmiş. Yani isimlere takmayın. Topraklar isimlerle ele geçseydi Kızılderililer, Apaçi bölgesini çoktan alırdı.

Neyse konumuzu bağlayalım.

Pontus kelimesi bize kötü anlamda kullanılması ,okullarda tamamen tarih derslerinde olayı kelimelere indirgendiğinden kaynaklanır. Ayrıntısı kafa karıştırır. Pontus‘u kötü bir tapu haline getir, olsun bitsin. Oysa kelimelerin kullanılması değildir olay. Doğru kullanılmasıdır.. Bölgeye “Kürdistan”  adını ilk veren Türkler mesela.. Hatta bir ara Osmanlı eyalet ismi olmuş.. Böyle bir isim yıllar sonra bize karşı kullanılmaya başlıyor...Bir halkın iddia ettiği toprak ismine dönüşüyor. kelimeleri böyle fütursuzca kullanırsan bir gün gelir sana silah olarak döner...Sonra," burası Kürdistan değil  Mezopotamya kardeşim" desende anlatamazsın.

Kelimeler önemli . Ama doğru anlamını kullanmak şartı ile. 

Yani şunu şöyle anlat kardeşim.. Korkma.. "Karadeniz" Ereğlisi ile "Pontus" Ereğlisi aynı anlamda...Sadece kullanılan dönemler farklı. ikisi de bölge adı. Biri bitki örtüsü, diğeri denizin adı.. Bu kelimeler bir ırk adı değilidir.

Bu kadar...

Hayati Yılmaz ile

Zonguldak Tarih.