KIPTİL HALKI ZONGULDAK'A NASIL GELDİ
1912 yılında Balkan Savaşları başladıktan sonra Müslümanlara yönelik nefret artmış zulümler başlamıştı. 1911'de Selanik'te 650 bin Müslüman yaşarken, 398 bini de Yunan veya Rumlardan oluşuyordu. Buna ramen Osmanlı'nın yanlış politikası, Osmanlı'ya karşı ayaklanan milletlerin güçlenmelerine neden oldu. Osmanlı'nın en büyük yanlışı adeta ‘Balkan Açılımı’ olan ,yerel güçlerin kuvvetlendirmesi olmuştu. Valilik ve kaymakamlıklara Türkleri değil , o yörede yaşayan etnik kökenlere verilmesi oldu. Böylelikle maddi , manevi üstünlük kurmaya başlamışlardır. Devletin gönderdiği silahlar, valilerce çetelere aktarılmış ve köylere yapılan baskınlarda onlarca Müslüman katledilmişti.Zulüm Birinci Dünya savaşında da devam etti. Kurtuluş Savaşı'nda Yunanların Anadolu’ya çıkması ve geri çekilmek zorunda kalması, Anadolu'daki Rumların Yunanistan'a kaçması; beraberinde, Yunanistan'da barınma sorunu getirmişti. Bu yüzden de Müslümanlara Yunanistan baskı yaparak Türkiye'ye kaçmalarını sağlayarak, boşalan yerlere de Türkiye'den gelen Rumları yerleştirmeye çalışmıştır.
Şimdi, Türk değil de sürekli Müslüman dememin sebebi; Yunanistan etnik veya dil konusuna değil, insanların din ve mezhebine bakılarak bu zulümleri yapmasıdır. 1923 yılında Kurtuluş Savaşı sonrasında bu zulümleri durdurma maksadıyla, Lozan Anlaşmasında Yunanistan ile ‘Mübadil’ anlaşması yapılmıştır. (Karşılıklı zorunlu göç). Yunanistan bu anlaşmada da Türkiye'ye zorunlu göç ettirmek istediği Müslüman ve Katolik Hristiyan nüfusunu hedef almıştır. Mesela Gagavuz Türklerine dokunulmamıştır. Çünkü Gagavuz Türkleri Ortodoks inancına sahiptir. Fakat dini Hristiyan ve Yunancadan başka dil bilmeyen Müslüman Rum Patriyotlar göçe zorlanmışken, Ortodoks Karaman Türklerine dokunulmamıştır. Türkiye’den kaçan Rumları bile tekrar Türkiye’ye göndermeye çalışmıştır. Çünkü onlar Hristiyan inancına sahip olmasına ramen Ortodoks değillerdir.
Yunanistan’ın bugün bile Batı devletleri ile arasındaki en büyük handikap mezhep farklılığıdır. Fatih bile İstanbul’u Fetih ettiğinde Ayasofya Ortodoks Kilisesini camiye çevirerek, aslında olası Haçlı Seferini durdurma amacı gütmüştür.. Bir önceki Haçlı Seferlerinde Ayasofya'yı yağmalatan Katolik Haçlı ordusu olmuştu. Fatih bu kiliseyi camiye cevirerek Katolikleri rahatlatmıştı aslında...Oysa Osmanlı’da kiliselere dokunulmamıştır. Mübadele sırasında Yunanistan’ın Yanya şehrinde yaşayan Katolik inancına sahip olan halk Kıptilerdir. Kıptiler Mısır kökenli Hristiyan bir halktır. Mısır'da Büyük İskender'in , İskenderiye’yi kurduğu yıllarda Hristiyanlığa geçmişlerdir. Halk arasında Kıptilerin, Çingene oldukları inancı vardır, fakat bu yanlıştır. Zonguldak'ta Çingenelere Kıpti değil Orom veya son zamanlarda Romen asıllı vatandaşlar denmektedir.
Zonguldak'taki Çingenelerin büyük çoğunluğu II. Mahmut zamanında İstanbul'dan göçen halktır.
Yunanistan ile yapılan anlaşma gereği, Yunanların bir gemi dolusu Kıptiyi ülkemize gönderdiği sırada ; 11 Ağustos 1924 yılında gelen Hristiyan Kıptilerin Zonguldak'a gönderilmesinin uygun olduğuna dahil bir genelge yayınlanmıştır.
Böylelikle diğer Muhacirlerle birlikte Zonguldak'a gönderilenlerin sayısı 1285 kişi olmuştur.
Hristiyan Kıptilerin neden Zonguldak'a gönderildiği sorusu sorulursa; bunun sebebini bulmak o kadar zor değildir. Zonguldak'ta 1924'te halen maden ocakları Hristiyanların elindedir ve bölgede bir çok Kilise bulunmaktadır.Zaten yıllardır mozaik yapısı ile birlikte yaşamış bir halkın , Hristiyan Kıpti halkını yadırgamayacağı düşünülmüştür.
Bugün Zongudak'ta ne kadar Kıpti kökenlinin yaşadığı bilinmiyor.Mübadele 1929 yılına kadar sürmüştür.
Zonguldak Mebusu Tunalı Hilmi, ‘Türkiye’den kaçan Rumların mübadele sırasında neden Türkiye’ye geri döndükleri’ hakkında soru önergesi vermiştir.Kıpti halkı Zonguldak’a Yunanistan’ın kuzeyinde bulunan Yanya şehrinden gönderilmiştir.
Mısır'da şu an 15 Milyon , Dünya’da ise 16 Milyon Kıpti varlığı olduğu belirtiliyor.
Bugün Zonguldak'ta halen Hristiyan varlığı gözlemlenir.
Hayati Yılmaz ile
Zonguldak Tarih
