"KAPTAŞ" NEDİR ?

Zonguldak'ın ünlü oyun havası vardır. Bazıları "Kaptaş" olarak bilir, bazıları "Söm Söm Yarim.

"Kaptaş" aslında Ereğli'de bir köy adı. Bugün Ereğli sınırı içinde, Alaplı'nın iç kısmına doğru yer alan Kurtlar Köyü`nün halk dilindeki adı Kaptaş`dır.

Kurtlar Köyü`nde bulunan dere kenarında su yolunu kapatan büyükçe bir taşa "Kaba taş" adı verilmiş. Suyun toplandığı bu alan, türkünün söylendiği yer olarak biliniyor. Zonguldak şivesi ile de bu "Kaptaş" olarak söylenmiş.

Türkü daha çok "Alaplı'nın üstünden karga geçiyor karga " sözleri ile başlar fakat değişik versiyonları vardır. Aslında bu türkü doğaçlama yapılabilen bir türküdür. Bazı dörtlükleri türküyü söyleyen tarafından esprili bir şekilde değiştirilebiliyor. Bu yüzden bir çok versiyonları vardır. Lakin asla  ana sözler değiştirilmez.

Örneğin; bir dörtlüğü,

Ah a benim dedecüğüm,

yanıyor yürecüğüm.

Yürecüğüm yanar iken,

oh deyve evlatcuğum..

olabiliyor iken, başka zaman söylendiğinde;

Sazı almış eline

Vuruyor tellerine

Kömür gözlü sevdiğim

Gurbanım dillerine...

Şeklinde de olabiliyor.

Türkünün değişmez dörtlüğündeki "Ah a benim söm söm yarim" dizelerindeki “Söm Söm”ün anlamı "minyon tipli" anlamında. "Kaptaş" ise aslında "Kaba taş" anlamındadır. 

Türküdeki;  "Kaptaş`ın altı bayır yanıyom cayır cayır" sözlerindeki bayır, bu kaba taş dedikleri kayanın altındaki bayırı ifade ettiği düşünülüyor. Türküdeki nakaratlarda bunu destekliyor.

"Kayadan öküz bakar,

öküzün alnı sakar.

Ereğli'nin kızları,

kibirütsüz (Kibritsiz) kandil yakar.

Yılan iner kayadan,

ben ölmem bu yaradan.

Başka bir yarin varsa

ben çıkıverem aradan

dizelerindeki kayadan söz edilmesi de  "Kabataş'ın bu kaya olduğunu gösteriyor.

Türkünün değişmeyen nakaratı ise su şekildedir;

Alaplı'nın üstünden,karga geçiyor karga.

Kız ben seni alacamdalga 

geçmiyom dalga

Ah a benim söm söm yârim,

bi yolcuk öpsem yârim 

.Öpmeynen bi şey olmaz,

birazcuk sevsem yârim

Bu dizelerdeki "Kız ben seni alacam, dalga geçmiyom dalga" sözleri, "almaycam dalga geciyom" şekilde esprili de söylenir.

Bu türkü TRT arşivlerine girerken "Zonguldak'ın üstünden karga geçiyor" şeklinde geçmiş, Türk Halk Müziği Sanatçısı Bedia Akartürk ise bu şekilde söylemiştir.

Kaptaş'ın Kurtlar Köyü olduğunu destekleyen başka ipuçları da vardır. Örneğin; Kaptaş aynı zamanda "pazar" anlamında. Bu köyde kurulan pazara "Kaptaş Pazarı" deniliyor. Hatta bu,  gün adı bile olmuş. Pazar`ın kurulduğu güne "Kaptaş günü" , ertesi güne ise Kaptaşertesi şeklinde söylenmiş.

"Zonguldak`ta başka yerlerde de bu şekilde pazar günleri dillendiriliyor. Bunu başka bir yazımda ele alacağım"

Bu türkü daha çok köçek oynatma sırasında söylendiği için oyun havası olarak geçiyor. Bu vesile ile tekrar hatırlatmamda yarar var. Bir Zonguldaklı köçek oynamaz, köçek oynatır. Bunu da bir üstünlük, bir gösteriş olarak yapmayı sever."

Hayati YILMAZ ile

Zonguldak Tarih