AMASTRİS

Makedon İmparatorluğu bölününce, Bithyniler başında Bas adında bir komutan vardı. Birkaç kere Ereğli’yi kendi topraklarına katmak isteseler de başarılı olamadılar.  Ereğli o sıralar felsefenin yüksek olduğu bir parlamento tarafından yönetiliyordu. Bu parlamentoda görev yapanlar Atina’da Platon gibi felsefeciler tarafından eğitim almışlardı. 

Atina’da eğitim alanlardan biri de Clearchos adında 20 yaşlarında bir gençti. Fakat asiliği dolayısı ile Ereğli’den sürgüne gönderildi.   Klearchos daha sonra  Pers kökenli  Mithridates’in komutanı oldu. Mithridates Pafyagonya'da bir kaleye yerleştiğinde , Clearchos da Ereğli’ye yolladı.

Clearchos burada dışarıdan saldırıları fırsat bilerek, Ereğli’de hakimiyeti kurmayı başardı ve tüm aristokratları idam ettirdi ve sürgüne gönderdi. Bu yüzden ‘Zalim Klearchos’ olarak anılır. Clearchos aynı zamanda Mithridates’e ihanet ederek kendi tiranlığını ilan etti. 

Clearchos o kadar zalimce Herakleia'yı yönetmişti ki onun ölümünü isteyen çok kişi vardı. Sonunda MÖ 353' te Chion ve Leon adındaki kişiler tarafından öldürüldü. Clearchos’un iki oğlu çok küçük yaşta olduğundan onların adına yerine kardeşi Satyrus geçti. Satyrus da halka çok zalimce davranmıştır. Zaten bu hanedanlığın tamamına ‘Zalim ‘ denmektedir. 

Zalim Satyrus öldükten sonra Clearchos’un büyük oğlu Timotheos tahta geçti. Babasının aksine oldukça yumuşak bir liderlik yaptı. Kardeşi  Dionysios ile iktidarını ortak kullandı. Timotheos ölünce Heraklia’nın yönetimi tek başına Dionysios’a kalmıştı.

MÖ 334 yılında Büyük İskender Anadolu’yu işgal ettiğinde Batı Karadeniz topraklarından geçmemişti. Heraklia (Ereğli) ve Tion şehrinde yaşayanlar topraklarında yaşamalarına devam etmiş, ve satraplık olarak yönetimde kalmıştır. 

MÖ 330 yılında Pers İmparatorluğu yıkılınca ,Pers prensesleri birer birer İskenderin komutanları ile evlenmeye başladı. Bunlardan bir tanesi de Perslerin Son kralı III.Darius’un yeğeni Amastris idi. Amastris , Darius’un  erkek kardeşi Oxyathres'in kızıydı. O da tüm Pers prensesleri gibi bir başka Makedon komutan  Kraterus ile evlendirildi. 

MÖ 323 Tarihinde Büyük İskender Babil’de öldü. İskenderin ölümünden sonra komutanları arasında başlayan miras kavgasında, Makedon imparatoluğu 3 komutan tarafından paylaşıldı.  

Daha sonra bir başka Makedon komutan Lysimachus tüm Trakya’yı ele geçirmeye çalıştı. Büyük İskenderin komutanı  Lysimachus Trakya’da kendine yer buldu. Hükümdarlığın Merkezi olarak ,  Gelibolu yarım adasını seçti. 

Bu arada İran prensesi Amastris eşi Krateros’da İskender mirasçısı idi. Daha güçlü olmak için , Antipatros’un kızı Phila ile evlenmek için MÖ 323’de Amastris’ten ayrılmıştır .  Krateros Antipatro’nun kızı ile evlenerek kendine büyük avantaj sağlayacağını düşünerek Amatris’ten ayrıldı.

MÖ 322 yılında Amatris Ereğli’ye gelerek ,Ereğli tiranı Dionysios ile evlendi. Böylelikle Dionysios Amastris’in zenginliğinden istifade etti. 

Ereğli Tiran’ı  Dionysios  Amastris ile evlendiğinde eşinden oldukça yaşlıydı. MÖ 321 yılında Amatris’in kızı II. Amastris doğdu. İlk çocukları Annesinin adını aldı. Aslında  Amatris’in büyükannesi ve kızının adı da Amatris’tir. MÖ 319  yılında Dionysios ile Amatris’in oğlu  II. Clearchos doğdu. Ereğli Tiranı Dionysios oğluna babasının adını verdi. 

MÖ 318 yılında Dionysios ve Amatris’in ikinci oğlu II. Oxyathres doğdu. Bu seferde ikinci çocuklarına Amatris in babasının ismi verildi . Oxyathres  Perslerin son kralı  III:Darius’un kardeşi aynı zamanda Amatris’in babasının ismiydi.
Trakya'da Makedon komutan Lysimachus Bithynia'yı istiyordu. İlk önce komutanlarını gönderdi fakat bölgeyi alamadı, sonra bizzat kendisi  sefer yapmasına ramen yine alamadı. Bu gelişmeler Ereğli’de dikkatlice takip ediliyordu. 

MÖ.306 yılında Ereğli Tiranı Dionysios ölmeden önce ; hastalandığında çocukları topraklarını  yönetemeyecek kadar ufak olduğundan ve yönetimin başkasının eline geçmesini engellemek için karısı Amastris’i kraliçe ilan etti. Böylelikle Pers prensesi Amastris, ilk defa Kraliçe unvanına kavuşmuş oldu.  MÖ 305’de Ereğli Tiran’ı  Dionysios öldü. 

MÖ 302 yılında Trak Komutan Lysimachus bunu fırsat bilerek, Amastris ile ittifak yapma kararı aldı ve onun ile evlendi. Amatris iki küçük çocuğunu bir Komutanın himayesine bırakarak Trakya'ya geçti.  

Fakat  Lysimachus bu seferde başka bir yerden güç almak için Mısır Firavunu  Potolemyak'ın kızı Arsinoe ile evlendi. Arsinoe de, İskenderin toprakları paylaşıldığında Mısırda hüküm süren  Ptolemaios Hanedanı soyundandı . 

Bu arada Antigonos öldü. Filyos’ta doğan Philetairos  Lysimachus saflarına geçti. Ve Makedon ganimetin bir bölümünü koruması için Komutan Lysimachus , Philetairos Bergama’da hazineyi korumak için görevlendirdi. 

Amatris boşanınca  Ereğli’ye geri döndü. Fakat bu seferde oğulları tahta geçecek kadar büyümüşlerdi. Amatris halen Kraliçe olduğunu ve yönetime el koymak istemesine ramen bu kabul görmedi. Böylelikle bir anlaşma ile Amastris’e Doğu topraklarında bulunan Tion Kalesine yerleşmesini ve orada hüküm sürmesi seçeneği verildi. 

Amastris’in aklında çok daha değişik bir plan vardı. Pers ve Makedon Kültürü almış Yunan aksanını çok iyi bilen bir kraliçe olarak, bir liman şehri kurarak bölgede güç sahibi olmak istiyordu. Tion şehri buna uygun değildi. Sınır kalesi olması hem bölgede yönetimi zorlaştırıyor hem de Filias Nehrinin ağzında olması Liman için uygun değildi.

Bölgede o zamanlar Sesamos olarak bilinen bir köy dikkatini çekti. Karadeniz’de adası olan ender yerlerden biri olan Sasemos onun aklını çeldi. Amastris’in büyük çabalarla denizi , toprak ile doldurup , burada doğu ve Batı liman oluşturması, çok yüksek bir mühendislik aklı olduğunu gösteriyordu.  Zira Karadeniz bölge rüzgarları olarak Kuzeyden ve Batıdan gelen iki kuvvetli rüzgar ile kabaran bir denizdi. Bu iki liman hangi taraftan rüzgar alsa da  diğer liman alternatif oluşturuyordu. 

Amastris Batı’da Tion, Doğu’da  Cromna, Cytorus şehirleri ile bir devlet kurmuştu. Artık Amastriane şehri de  bölgenin en popüler limanı olmuştur. Ereğli limanının değeri düşmüştür.  

Bütün bu gelişmeler Ereğli'de gıbte ile bakılırken aynı zamanda Amastris’i rakip olarak görmüşler ve oğullarını annelerine karşı doldurmuşlardı. Aynı zamanda zaten küçük çocuklarını bırakıp, Makedon komutan ile evlenmesi ve Ereğli’yi terk etmesi hakkında Ereğli aristokratları ona karşı bilenmişlerdi.  

Amastris’in Bölgenin ezeli düşmanı  Lysimachus ile ittifak yapması ve evlenmesi , komşuları Bithyniler ile aralarını açmıştı. Bu sebep ile Amatris’in ortadan kaldırılması gerektiğini kararlaştırdılar. Bunu da Herakleia'yı yöneten iki oğlunun yapması gerektiğini vurguladılar. Aslında amaç iki kardeşten birinin Annesinin topraklarını  yönetmek istemesinden kaynaklanmıştı.

Bu iki kardeş II. Clearchus ve II. Oxyathres Anneleri Amastris’e komplo kurdular. Anneleri adına bir parti veren kardeşler onu Ereğli’ye çağırdılar. dönüş yolunda Amastriane'ye kadar ona eşlik etmek için birlikte gemiye bindiler.  MÖ 284’de bugün Çatalağzı ismi olan ve antik adı Psylla olarak bilinen yerin açıklarında  gemiden denize atıldı. Amatris’in cesedi hiçbir zaman bulunamadı.

Bu olay Lysimachus için bir fırsat olmuştu. Eski karısının intikamı için bölgeye gemilerle gelerek İki kardeşi idam etti. Ve böylelikle Ereğli’de Klearchos Hanedanlığı hükmü sona erdi. Amastriane ‘da  Lysimachus’a kaldı. Lysimachus bu şehri üçüncü eşi  Arsino’ya hediye etti.  Tion Şehri bu olaydan sonra isyan etti ve bir süre bağımsız oldu. 

Lysimachus 381’de yaptığı  Korupedyon savaşında  I. Seleukos Nikator tarafından öldürülünce , Arsino’da Mısır’a kaçmıştır.

Bu olaydan sonra ;   Filyos’ta doğan ve sonrasında Lysimachus’un Bergama Assos’taki kalede hazinesini koruyan  Philetairos , Lysimachus'un ölümünden sonra bütün hazinenin sahibi oldu .Kendine paralı askerden oluşan bir ordu kurarak Bergama İmparatorluğunu kuruldu.

İran kökenli Mithridatis ve Oğlu  Ariobarzane , Amastriane'nin ele geçirdi ve Pontus İmparatorluğunu kurdu. 

Ereğli Bithynler tarafından ele geçirildi. 

Sasemos adındaki bu yerleşim sonsuza kadar Amastris olarak kaldı. Amatris’in ölümünden 1837 sene sonra batı karadeniz Türk topraklarına katıldığında bu isim değişmedi. 

Amastria’nın Türkçe telaffuzu olan Amasra ismini aldı.  bugün halen bu isim kullanılmaktadır.. 

Hayati Yılmaz ile

Zonguldak Tarih

Ereğli Kalesi

Amastra

Amastra