1654- KAZAKLARIN ZONGULDAK‘I YAĞMALAMASI

Ukraynalılar Zonguldak’ı yağmalamıştı.

 Biraz şaşırtıcı değil mi ? 

Daha dün kurulan devletin bu zamana kadar bize saldırmadığını biliyoruz, hatta bu aralar aramızda iyi. Fakat tarihte Ukraynalıların atası olan kazaklar Zonguldak'ı yağmalamıştır.

 Kazaklar Türk olarak biliriz. Evet Türk kazaklar da var . Aslında durumu tam anlamak için “Kazak” nedir, kimlere Kazak denir , biraz onun üzerinde duralım. 

Kazak bir ırk adı değildir. İsmi tarihten gelen bir süreçte herhangi bir devlete dayanmıyor. “Kazak” kelimesi aslında “emir altında olmayan ,göçebe hayatı yaşayan özgür “ insanlara deniliyor. Ayrı ayrı kökenlerden gelen bir kaç kazak toplum var. İlki bizim Kazaklar. Türk Kazakların soyu Orta Asya‘ya dayanıyor. Bizim “Kırgız” olarak bildiğimiz Türk soyundan geliyorlar. 

Biz de Kazak Erkeği tanımı da var: Dediğim dedik, başına buyruk, özgür erkek anlamında kullanılır.

Farklı kazaklarda var. 

Don Kazakları. Diğer adlarıyla Kossaklar. Bunlar bugünkü Kazakistan'da yaşayan ve Türk milletine mensup Kazaklarla karıştırılmamalıdır..  Bunlar Slav Kazaklar. Rusların Orta Asya ve Sibirya'yı ele geçirmelerinde bu Slav savaşçı topluluğunun payı çok büyüktür.  

Ünlü Rus yazar  Tolstoy Don Kazaklarını anlatmıştır. Rus ordularında özellikle sınır bölgelerin korunması gibi görevlerde kullanılmışlardır. Adından da anlaşıldığı üzere , Don Kazaklarının yurdu, Rusya'nın Karadeniz’de Azak Körfezi’ne dökülen Don Nehri kıyılarında yaşamalarından gelir.. İlk zamanlar bu bölgede serbestçe, özgür yaşamışlardı. Lakin bölgeye gelen güçlerden sonra hakimiyet altına girdiler. Bu bölgeye gelen Türkler, Altınorda Devleti ile Don kazaklarını hakimiyeti altına aldılar. Altınorda devleti yıkıldıktan sonra  bu sefer de “Korkunç İvan” olarak bilinen ilk Rus çarı,  Don Kazaklarını hakimiyeti altına aldı. Rusların hakimiyeti artıkça. Dinyeper nehrinin öbür tarafında yaşamaya başlayan göçebe Slav kökenli bu topluluk, zamanla Ruslarla savaşlara katılmış, Rusların ön birlikleri olmuşlardı. Rusların yüzyıllardır taktiğidir bu . İlk önce hakimiyet kuruyorlar sonra özgürlük vaadi ile onları kendileri için savaşa sürüyorlardı. Bugün Çeçenleri nasıl Ukrayna üzerine sürüyorlarsa, o zamanlarda Don Kazaklarını Türklerin üzerine sürüyorlardı. Bu nedenle Kafkaslardan Orta Avrupa‘ya kadar saldırılar düzenlemişlerdi. Özelikle Tatar ve Türklerle sürekli savaş halindeydiler. Don Kazakları yıllarca Osmanlılar ve Kırım Hanlığına karşı da savaştı.

1654 yılında Don Kazakları Zonguldak'a çıkarma yaparak tüm evleri yağmaladılar. Osmanlı topraklarının en güçsüz tarafı Karadeniz kıyıları idi. Zira Karadeniz'de gemi veya tekne gibi deniz taşıtlarını takip etmek oldukça güçtü. Puslu bir havada birden ortaya çıktıklarında, en yakın Türk birliğinin bölgeye gelmesi saatlerce sürdüğünden, Zonguldak  korsanların hedefi haline geliyordu. Don Kazakları Zonguldak kıyılarına. ince uzun kayıklarla geldiler. Her birinde yaklaşık 20 kişi bulunuyordu. Yaklaşık 350 km mesafe kürek çekerek Karadeniz’in bu kıyılarına bu kayıklarla ulaşmak o kadar da kolay değildi.( Tarihçi Halil İnancık  kayık ile geldiklerini yazar ) 

  Osmanlı askeri birlikleri bölgeye geldiklerinde tekrar  kayıklarına binen Kazaklar aynı şekilde yaşadıkları topraklara geri döndüler veya başka kıyılara geçtiler. Giderken de her yeri ateşe vermeleri kaos çıkarmak için yaptıkları bir taktikleridir.  Yağmaladıkları kıyılar arasında İstanbul’da vardır. Don Kazakları İstanbul kıyılarını da aynı şekilde yağmaladığı bilinmektedir. Ayrıca o zamanlar Osmanlı tahtında henüz 12 yaşında olan 4.Mehmet bir devlet yönetecek erişkinliğinde olmadığından ,Osmanlı bu dönemde karışıklık içindeydi. Bu boşluktan yararlanan Kazaklar biraz kendi adına, biraz da Rusların yönlendirmesi ile Zonguldak kıyılarına saldırdılar. Zaten tarihte Zonguldak’a bütün saldırılar kuzeyden olmuştur. Bu toprakların 3 bin yıllık tarihte Zonguldak’a güneyden gelerek , karadan asker çıkaran  tek millet biziz.... Hem Selçuklu zamanında hem de  1460 yılında Fatih Sultan Mehmet'te bu topraklara karadan girdi.  Bolu’dan Bartın’a geçerek Zonguldak’ın bu bölgesini de Osmanlı topraklarına katmıştı. Daha önce Ereğli ve Filyos nehrine kadar olan kısmı alınmıştı. 1.Murat zamanında Zonguldak kıyılarını Kuzey’den kuşatan (Denizden kuşatan) Cenevizlilere bu bölgede serbest ticaret yapma hakkı tanınmıştı. Bu Osmanlının ilk ticari anlaşması diyebiliriz . Cenevizliler de bunun karşılığında 1390 yılında Yıldırım Beyazıt ile anlaşarak Ereğli ve Filyos kalesini terk ederek, buraları Osmanlıya satmıştır.   Cenevizliler 1460 yılına kadar Amasra Kalesini üst yapmışlardı.1460 yılında da Fatih, Cenevizlerin burada Türkleri rahat bırakmaması ve yağmalamalara maruz bıraktıkları için varlıklarına son vermişti. Neyse biz yine dönelim 17.Yüzyıl’a

Don kazaklarının pek hakimiyet altına girmek istemediklerini söylemiştik. Rusların hakimiyetine girenler olduğu gibi girmeyenlerde vardı. Bu hakimiyeti kabul etmeyen Don Kazaklarının çoğu Osmanlı topraklarına yerleşti. Don Kazakları aynı zamanda Zaporog Kazakları ile birleşmiştir. Bunlar bugün Ukraynalıların atası olarak bilinir. Bugün Ukrayna- Rusya savaşının ana nedeni yine Ukraynalılar hakimiyeti kabul etmemesi ve özgürlüklerini kazanmak istemesinden kaynaklanıyor. Çünkü Kazak ruhu taşıyorlar.

Hayati Yılmaz ile 

Zonguldak Tarih