YEŞiL KURDALYELi MADALYA

1920`de halka söyleyeceği etkili konuşmayı yapan Devrek Müftüsü Abdullah Sabri Efendi kimdi ?

1870 yılında Devrek`te doğdu.

Ana adı Dudu ,baba adı ise Mehmet

Devrek’te bulunan medresede eğitim gördü.

Abdullah Sabri Efendi Devrek müftüsü olarak görev yaparken Fransızlar Zonguldak`ı işgal etmişti.Mustafa Kemal Samsun’a çıkmış ve kurtuluş mücadelesi başlatmıştı.Bu durum Zonguldak`ta ikilem yaratmıştı.Anadolu‘dan gelecek haberleri takip edenler ile Istanbul Saray`a baglılığını devam edenler arasında.

Fransızlar .Osmanlı Sarayı ile anlaşma gereği Zonguldak`ta ki maden ocaklarını “koruma amaçlı burada oldukları” propagandasını yapmasına ramen; giderek burada yönetime el koymaya başlamışlardı.Cami bile yaptırmak için onlardan izin alınmaya başlanmıştı.

Bu durum (bazı) Zonguldaklıları rahatsız etti.

Aslında Fransızların amacı bana göre; Yunan Askerlerinin ,Ankara`dan önce Zonguldak`a kadar geleceğini ve maden ocaklarını ele geçireceğini, bu nedenle kendi çıkarları doğrultusunda buranın kontrolünü ele almak maksadıyla buradaydılar.Rusya`nın da her an Zonguldak`a asker çıkarma ihtimali olabilirdi.Yani Istanbul`da yapılan anlaşma ile tavşana kac,tazıya tut taktigi ile aslında esir olan vahdettin`e her şeyi kabul ettiriyorlardı.

Yunan gerekirse hem kendi ihtiyai icin hem de Anadolu’ya sevkiyati durdurmak için ilk ulaşmak istediği yerlerden biri Zonguldak`tı.Ayrıca Zonguldak onların eski antik kentlerinden biriydi.Kömür, o tarihte savaş koşullarında en çok aranan madenlerden biriydi.Kurtuluş Savaşı boyunca Zonguldak`tan Kastamonu‘ya ,buradan da “Kurtuluş Yolu“ dedikleri ,Inebolu-Ankara arasında kağnılarla kömür taşınmıştı.

Anadolu`nun her yerinde Müdefa-i Hukuk Cemiyeti ;yani Kuva-i Milliye haraketi başlamıştı.

Işte bu esnada,Devrek Müftüsü tavrını belli etti.Mustafa Kemal`in yolundan kurtuluş mücadelesi hemen başlatılmalıydı.

Milli Mücadele'nin başlamasıyla, milli harekatın yanında yer aldı. Devrek Kaymakamı Şükrü Bey'in başlangıçtaki menfi tutumuna rağmen Milli Mücadele'nin hedef ve amaçları konusunda halkı aydınlattı. Camilerdeki konuşmalarının yanı sıra, Devrek Millet Bahçesi'nde de mitingler düzenledi. Devrek Ulu Camii önündeki Hükümet Konağı'nın yanıbaşındaki kavak ağacının başında kılıç kuşanmış ve elinde sancak-ı şerif tutar halde bir masaya çıkar, konuşmaları ile halkı Milli Mücadele'ye, Mustafa Kemal'in yanında yer almaya çağırırdı. Abdullah Sabri Efendi, Devrek Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti'nin kuruluş ve faaliyetlerinde de görev alarak, Ankara Fetvası'nı da Devrek Müftüsü olarak tasdik etti. Halkın baskısıyla kaymakam da İstanbulile ilişkisini kesti.

Abdullah Sabri Efendi`nin Devrek halkına seslenişi :

“Muhterem Cemaat; Türk Yurdumuzda bugünden itibaren kurtuluş Savaşı başlamıştır. Şimdi ise alacağınız karar ve çekeceğiniz telgrafl a kadınımız, kızımız, topumuz, tüfeğimizle Mustafa Kemal’in yanında yer almalıyız. İşte vatan elden gidiyor. Hep beraber kurtaracağız”

Fransızlar; Zonguldak`ta ,Eregli`de ,Caycuma ve Devrek`te örgütlenen Müdafa-i Hukuk Cemiyeti ve Kuva-i Milliye Haraetine katılanları görünce ve Anadolu’da ki mücadelenin Türkler lehine geliştiğini gördükten sonra sesiz sedasız 21 haziran 1921`de Zonguldak`tan ayrılmışlardır.

Soyadı Kanunu ile Abdullah Aytaç ismini aldı.1920 ile 1921 arasında daha henüz Zonguldak il olmadan TBMM birinci dönem Bolu Milletvekili olarak yerini aldı.

8o yasina kadar yasayan  Abdullah Sabri Efendi (Abdullah Aytaç) 8 ocak 1950 yılında hayatını kaybetti.Evli ve 7 çocuğu bulunmaktaydı.

 Abdullah Sabri Efendi`nin fotorafında da görüldüğü gibi madalyası göğsünde asılıdır.Istiklal Savaşı`nda cephede savaşmış Milletvekillere verilen Kirmizi-Yeşil kurdalyali listede adı geçmemektedir.Göğsünde asılı madalyanın ,çephe gerisinde olup savaşa katkı sağlayanlara verilen Yeşil Kurdalyeli madalya olduğunu tahmin ediyorum.

Hayati YILMAZ

Zonguldak Tarih