ZONGULDAK YABAN HAYATI

KIZIL GEYİKLER

Zonguldak’ın Güney ormanlarında yaşayan kızıl geyikler, Türkiye’de en çok Karadeniz Bölgesi boyunca yaşarlar. Anadolu’nun tamamında görülse de yaygın olarak ülkemizde Karadeniz kıyılarında görülürler.
Karadeniz`i yuva olarak seçmelerinin nedeni ormandır ve bu neden ile renkleri kızıla çalan kahverengidir. İlginç olan ; Karadeniz’de yaşayan hayvanların çoğu Kızıl rengi ile adlandırılır. Kızıl kurt, kızıl tilki, kızıl katırlar vb.
En büyük geyik türlerinden biri olan kızıl geyikler, kış aylarında koyu kahverengide, yaz aylarında ise açık kahverengi-bronza kadar değişen renkte posta sahiptirler. Erkekler, 110 ile 150 cm arasında değişebilen büyük ve gösterişli boynuzlara sahiptirler ve genelde dişilerden yüzde 10 daha büyüktürler.

Boynuz sadece erkeklerde bulunuyor. Dişiler boynuzsuz ve daha narin yapıdalar. Yetişkin bir erkek kızıl geyik 250cm boya ve 300kg ağırlığa ulaşabilir. Boynuzları sert kemiksi yapıdadır ve her yıl kış sonuna doğru düşer. Yeni boynuzlar hemen ilkbahar başında tekrar uzamaya başlar ve sonbahar başında ise tam gelişerek üzerindeki kabuksu yapıyı atarak son görünümüne kavuşur.
Kızıl geyikler yaşam alanları tahrip edilmediği sürece genelde göç etmezler. Sadece rakım olarak yazın daha yükseklere, kış aylarında ise daha düşük rakımlara doğru dikey yer değişimi yapabilirler.
Zonguldak’ın iç bölgelerine genellikle yaklaşmayan geyikler daha çok Yedigöller’e yakın Zonguldak topraklarında gezerler.

Hayati Yılmaz ile
Zonguldak Tarih

Karaca

Hayvanlar aleminin çift toynak familyasından olan 26 geyik türünden biridir.
Karaca aynı zamanda Anadolu'da yaşayan en küçük geyik türüdür.
Bugün nesli tükenmekte olan hayvanlar arasındadır. En yakın akrabası su geyiğidir.
Genelde yükseklerde, sık çalılık olan, az ormanlık alanda ve dere kenarlarında yaşarlar. Bu da karacaların Zonguldak'ın güney kısmında yer alan Devrek ve Alaplı arası yüksek kesimlerdeki alanlarda yaşamasına olanak sağlar.
Karaca 20-25 milyon yıl önce evrimleşmiştir. Yazın kızıl-kahverengi tüyleri, kışın ise gri-kahverengi olur.
15 – 20 yıllık bir ömre sahip karacaların yaşam alanları da oldukça geniştir. Ortalama bir karaca hayvanı 35 kilogram civarında olup 80 – 90 santimetrelik bir boya sahiptir.
Karaca hayvanları göç yapmaz, sadece yaz mevsimlerinde yüksek kesimlere ve kış mevsimlerinde de alçak kesimlere doğru hareket ederler. Ses tonları kuş ötmesine benzemekte olup oldukça incedir.
Sonbaharda geyik, kemikten yapılmış boynuzlarını döker ve kısa süre sonra bunlar tekrar büyümeye başlar. İlkbaharda erkek geyik, bitmiş boynuzlarından çıkan tüyleri küçük ağaçlara sürter ; bu aynı zamanda bölgesini işaretlemek için de kullanır. Kışın karacalar bölgelerini terk ederek sürüler halinde daha büyük gruplar halinde bir araya gelirler ve ilkbahardaki üreme mevsiminden önce dağılırlar.
Karaca hayvanı, birçok bitki türünü tüketebilmektedir. Yedikleri bitkiler arasında daha çok yıllık otsular, iğne yapraklı ormanlarda yetişen ladin, çam, göknar, kalın yapraklı ormanlarda yetişen meşe, gürgen ve aynı zamanda ağaç ile çalılar da yer almaktadır. Mecburi durumlarda ise mantar ve eğrelti gibi şeyleri de tüketebilirler. Git gide artan orman tahribatı, karaca hayvanlarının beslenme alanını daraltmaktadır. Bunların hepsi Zonguldak Ormanlarında bolca bulunan bitkilerdir.
Doğal düşmanları: kurt, vaşak, ayı, yaban domuzu, kaya kartalıdır.
Yedigöller, Bölüklü , Gümeli en sevdiği yerlerdir. Zonguldak'ta en son Alaplı'nın Gümeli mevkiinde , bir vatandaş tarafından dere kenarında görüntülendi.

Hayati Yılmaz ile
Zonguldak Tarih

Zonguldak’ta Hangi Kurt Türü Var ?

Son günlerde basında sık sık kurt haberleri okuyoruz. Kurtlar bu aylarda köylere kadar indi. Aslında bölgemizde daha çok Çakal sürüleri olsa da Batı Karadeniz ormanlarının geniş dağlık alanlarında bir çok kurt türü yaşamaktadır.

Ülkemizde kurtlarla ilgili bir araştırma maalesef yapılmamış. Yaban hayvanları konusunda araştırma henüz yetersiz bir düzeyde kalmış. Sadece Anadolu’da görünen veya fotoğraflanan, foto kapana yakalanan kurtlar var. Ama hangi bölgede hangi kurt çeşitleri var, aralarında ayrışan özeliklere göre tür belirleme yapılmamış.
Anadolu’da yaşayan kurtlara Bozkurt dense de, foto kapana yakalanan bir çok tür var. Mesela Muğla’da foto kapana yakalanan Karakurt (İskender) örneği var. Mesela Bursa’da görüntülenen kurt , sarı kurt olarak isimlendirilmiş aslında Kızıl kurt olduğu anlaşılıyor.
Bolu’da foto kapana yakalanan Avrasya kurdu var.
Yaptığım araştırmalara göre dünyada kurtların yayılımı haritasında Batı Karadeniz’e kadar yayılan Hint kurdu gösteriliyor. Aslında bu Avrasya kurdunun alt soyu. Avrasya kurdunun bir başka türü de, Tibet kurdu ve Moğol kurdu olarak gösteriliyor. Hemen hemen hepsi boz renginde. Yani ; Türkçe “Boz” kahverengidir. Bozkurtta doğal olarak kahverengi kurttur. Türklüğün simgesi Kurt olmasına rağmen , "Türk kurdu yok mu ? " dereniz ; özellikle Türklerin simgesi olan kurt türü, bozkurt olarak biliniyor.
Batı Karadeniz’de akademik olarak araştırılması gereken konulardan bir tanesi de yaban hayvanları.
Bizim ülkemizde akademisyenlik daha çok kapalı mekanlarda eğitim kurumlarında ders vermek ile meşgul olduğu için; saha çalışması yapan çok az sayıda öğretim görevlisi var.
Özet ile ; Zonguldak’ta, doğada yaşayan kurtlar bizim tabirimiz ile Bozkurt ; Uluslararası isimleri ile Avrasya kurdu veya alt soylarından Hint ve Moğol ya da Kızıl kurt türü olabilir.

Hayati yılmaz ile
Zonguldak Tarih

ZONGULDAK'IN YIRTICI HAYVANLARI

Zonguldak yaban hayatında, dağlık kesiminde bir çok vahşi hayvan yaşamaktadır.
Fakat bunlardan en belirginleri, köylere sık sık inen çakal, vaşak, sansar, gelincik gibi hayvanlardır. Bu hayvanlar, köylüler için oldukça rahatsız edici girişimlerde bulunurlar.
Özellikle çakal köye yakın yaşayan ,en yırtıcı hayvandır.
Geceleri uluması ile meşhurdur. Zaten gece avlanır. Tilki ile kurt karışımı bir hayvan görüntüsüne sahiptir. Oldukça kurnaz olduğu için adına çakal denmiş. Veya kurnazlara çakal denmiş.
Gelincik ise tavukların baş düşmanıdır. Köylerde en çok tavukları bu hayvan telef eder. Toprağı kazarak kümeslere dadanır.
Vaşak hayvanı gönümüzde pek görünmese de geçmiş yıllarda oldukça fazla sayıda bulunan hayvanlardandır.
1926 yılında çıkarılan Bartın Gazetesi haberi kupürüne göre ; sadece Bartın'da çakal, sansar, gelincik ,vaşak ve zerdeva (Sansarın bir türü) hayvanlarının avlanması sonucunda, o zamanın parası ile (Kuruşun olduğu yıllar) 35 bin lira gelir elde ediliyormuş. Daha sonra 1930'lu yıllarda bu hayvanların avlanması kısıtlanmış.
Zonguldak yaban hayatında ayı, kurt, yaban domuzu gibi tehlikeli ve yırtıcı hayvanlarda yaşamaktadır.
Zonguldak kırsallarında, insanlarla karşılaştığında en tehlikeli hayvan boz ayı ile başta boa yılanı olmak üzere çeşitli zehirli türleridir. Yakın zamanda ayı saldırısı sonucunda insanlar hayatlarını yitirmişti. Gençliğimde şahit olduğum boa yılanı saldırısından kurtulan bir kadının her tarafı çürüktü.

Bu yırtıcı hayvanların zararları , Zonguldak köylerinde, evlerin önünde köpek besleme zorunluğu doğurmuştur. Bu köpekler" Çoban Köpeği " cinsidir. Öyle sıradan bir köpeğin başa çıkamayacağı kurt- çakal -tilki gibi daha iri hayanlar için tedbir amaçlı "en az kangal " gibi kuvvetli olan, Batı Karadeniz‘e has çoban Köpekleri yetiştirilir. Bu köpekler gündüzleri evin önünde bağlıdır , geceleri ise dışarı salınırdı. Böylelikle yırtıcı hayvanlar köpeklerin korkusu ile köye inemezlerdi.
Köyde geceleyenler bilir. Gece saatlerinde tek ses , karşılıklı, çakalın hulaması ile köpeğin havlamasıdır.

Hayati Yılmaz