ZONGULDAK‘IN ADI "REÇİNE"

Reçine, ağaçlardan akan sakızdır.

Reçinenin Latincede karşılığı "Sandaraca, Yunan "Σανταράκ", Fransızca anlamı "Sandaraque" dir. Sandaraca Zonguldak‘ın eski adıdır.

Kehribar ise; ağaçlardan akan bu sıvının, toprağa düştüğünde katılaşmış halidir. Yüzyıllardır kullanılmış, eski çağlarda sandal ve teknelerde tutkal olarak kullanılmak üzere toplanmıştı. Vernikler ve cilaların yanı sıra, yağlı ve uçucu boyalarda kullanıldı. Fakat reçinenin en yaygın kullanımı takı ve süs eşyalarında olmuştur.

Zonguldak Şehir Merkezi tarihi, yakın zamanda yazılan yazılarda 1848'de kömürün bulunuşu ile başladığı söylense de, ilk haritalarda adının "Sandaraca" olarak gösterilmesi bunun doğru olmadığının kanıtıdır.

Eski haritalarda "Sandaraca" adı ile birlikte, Jarok Deresi (Üzülmez Deresi)  ve Jarok Körfezi ile birlikte de kullanılıyor.

Bu da bize antik dönemden itibaren bu körfezin denizciler tarafından kullanıldığını gösteriyor. Bu yanlışlığın, şehrimizin tarihçiler tarafından pek araştırılmayan şehirler arasında yer almasından  kaynaklandığını düşünmekteyim. Zonguldak yerel tarihçileri ise genelde kömür tarihi yazarlığı yapmışlardır.

Oysa; yabancı kaynaklar ve bu bilgilerin dayandığı antik gezginlerin günümüze uzanan anlatımlarında, sadece şehir merkezi değil , bu bölgedeki tüm sahiller ayrıca  bir yerleşim yeri olarak tercih edilmişti. Bununda en önemli nedeni, bölgenin dağlık ve ulaşılması güç arazi yapısından dolayı, deniz taşımacılığını tercih etmesinden kaynaklanmıştır. Bu bölge aynı zamanda, doğal limanların ve körfezlerin olduğu bölgedir. Ereğli, Heraklia Körfezi: Ilıksu, Değirmenağzı ve Kozlu , büyük-küçük Oxinas limanı  ( Oksines,, Öküsineh, Öküşne ) ,Zonguldak, Jarok Körfezi (Balkaya-Fener Burnu arası) olarak gösterildi?

Aslında konumuz, Sandaraca 'nın "reçine" anlamı ile  günümüzde reçinenin ekonomik değeri hakkında  olacaktı. Fakat asıl anlaşılması gerekenin Zonguldak'ın eski isimlerinden olan Sandaraca'yı bilmek ve anlamaktır. Aksi taktirde Sandaraca isminin neden bu bölgeye verildiğini anlayamayız. Bunu anlamaya başladığımızda zaten gerisi kolay olacaktır.

Bugün Türkiye'nin bir çok bölgesinde reçine ticareti yapılmaktadır. Bir çok bölge "pilot bölge" seçilerek, bir proje ile Türkiye'nin reçine açığını kapatmaya yönelik çalışmalar yapılmaktadır.

Bugün kilosu 700 TL'ye satılmakta ve ülkemizde 2021 yılında  400 bin tona yakın reçine toplanmıştır. Sadece Zonguldak'ın hemen yakınındaki Kocaeli ilinde 21 bin ton reçine toplanmıştır.

Türkiye'de, Antik adı reçineden gelen tek il  Zonguldak olmasına ramen, reçine toplanmayan, işlenmeyen yer de yine Zonguldak‘tır.

Yazılarımda sürekli vurguluyorum. Bu şehir biraz da kömürün yarattığı bir düzenle, yanlış yönetiliyor. Ak Parti Manisa milletvekilleri verdikleri proje ile ormanlarında 70.000 m² alanda oluşturdukları bölgede , 80 bin ton reçine ürettiler. Muğla, Bursa, İzmir, Çanakkale, Balıkesir, Mersin ,Antalya'da üretim yapan illerden.

Antik Çağ‘da başlayan deniz taşımacılığı ile bölgede reçine toplanıp, satılmış.

Yüzyıllarca "reçine" denmiş bu şehre.

Yazık değil mi !Adı burada, üretimi orada.

Ne zaman kendimize geleceğiz biz !

Hayati YILMAZ ile 

Zonguldak Tarih