Zonguldak Geleneksel , Kültür , Sanat

YERLİ VE MİLLİ KUMAŞIMIZ

PELEMET - ELPEK

Zonguldak'a özgü iki kumaş var. Biri Pelemet Bez, biri Elpek bezi.
İsimden belki çıkartamamış olabilirsiniz ama fotoğrafa bakarsanız, belki tanıdık gelebilir. En iyi dokunarak anlarsınız.
Pelemet Bezi genelde Filyos vadisinde kullanılan bir kumaş türü. Elpek bezi ise Ereğli Alaplı tarafının kullandığı yaygın kumaş türü.
Pelemet Bezin yaklaşık 110 yıllık bir geçmişe sahip olduğu tahmin edilirken , keten ve pamuk ipliklerden elde ediliyor.
Açıkçası ben de isimlerini yeni öğrendim. Çocukluğumdan beri bildiğim bu kumaşların isimlerini başka bir araştırma esnasında öğrenmiş oldum. İlgimi çekti araştırdım.
Bu kumaşların bilgileri söyle.
Bu bezler,el tezgahlarında keten ve pamuk ipliği ile dokunurdu. İç giyimde kullanılan bu bez yazın serin kışında vücut ısısını tutmasıyla ünlüdür. Günümüzde yöresel nakışlarla süslenerek, yelek, buluz, çanta ve hediyelik eşya biçiminde değerlendirilmektedir. İnce olarak dokunan bezler başörtüsü (yazma yemeni), kalın ve deseni yollu olan bezler (alacalı bez), sofra, kerevet (sedir) örtüsü ve döşemelik, mavi boyalı (gök bez) bez, erkek pantolonu, çite bezi de kadın şalvarı (dizlik) olarak kullanılan yaygın dokuma ürünleridir. Kız çeyizi, yağlık, kuşak, peşkir gibi dokumalarda görülen Zonguldak yöresi nakışların (18. ve 19. yy.), nakış bezi (ham ipek, keten), nakış türü (Tür işi, hesap işi), nakış tekniği ( Muşubak, düz ve verev iğne, pesent , güzeme , kesme ajur, tel kırma altın simle yapılan balık sırtı verev) kullanılan renk, boya (kök boya, kadın saçı) ve motif yönünden üstün özellikler taşır.

Karadeniz Ereğli yöresinde keten dokumacılığının 6 bin 500 yıllık bir geçmişi olduğuna yönelik bulgular vardır. Keten dokumacılığı, yörede Antik Çağ'da hüküm sürmüş olan Frigler döneminde yaygınlaşmıştır. Kâtip Çelebi’nin Cihannüma başlıklı eserine göre bölgede elpek bezi ile Osmanlı donanması için yelken bezi üretilmiştir. Elpek bezi, geçmiş yüzyılda giyim malzemesi ve iç çamaşırı, gömlek, çarşaf gibi ihtiyaçlar için kullanılmıştır.

Genellikle hatıra ve hediye amaçlı Turizm sektöründe de kullanılan ve aile bütçesine katkıda bulunan kadınlar Özelikle Çaycuma'da açılan kurslarla bu geleneği devam ettirme çabasındadırlar.

Hayati Yılmaz ile
Zonguldak Tarih