TÜRKiYENiN iLK KADIN MATEMATiK PROFESÖRÜ ZONGULDAKLI

Cumhuriyetin kurulması ile birlikte Atatürk`ün kadınlara verdiği değer doğrultusunda, okumaya ve okutmaya teşfik edilmiş kızlarımız,her bir alanda ilkelere imza atmışlardır.O yüzden alanında ilk ünvana kovuşan ereklerden bahsedemeyiz.

Çoğu bilinmez çünkü.Ama ilk kadınları teker teker sayabiliyoruz.Bu aslında Türk tarihine bakıldığı zaman, yüzyıllar öncesinden gelen Türk kadınlarının Cumhuriyetle birlikte ilk defa ön plana çıkması demektir.

Türkiye`nin ilkleri çoğu Zonguldak‘tan çıktı.Bu işçi şehri Zonguldak alın terinden kazandığı para ile okutuğu çocuklarının başarısının yuvası oldu.

Daha önce Türkiye`nin ilk kadın büyük elçisinin de Zonguldaklı olduğunu yazmıştım.

Filiz Dincmen; 1982 yılında Hollanda Lahey Büyükelçisi görevine getirilerek Türkiye'nin ilk kadın büyükelçisi unvanını almış ve 1984 yılında Strasbourg'da Avrupa Konseyi Türkiye Daimi Temsilcisi görevine getirilmiştir.

Filiz Dincmen

Zonguldak‘ın yakından tanıdığı isimlerden olan Mümtaz Soysal`da profesördür.Ama ablası Selma SOYSAL Türkiye‘nin ilk kadın Matematik Profesörüdür.

Türkiye`nin ilk Matamatik Profesörü olan Selma Soysal;

Türkiye`nin ilk Matamatik Profesörü olan Selma Soysal; Zonguldak'ta 1924 yılında doğdu.ilk öğrenimini Zonguldak'ta, orta öğrenimini Çapa Kız Öğretmen Okulu 'nda parasız yatılı olarak sürdürdü.Soysal, Kandilli Kız Lisesi'ni bitirdikten sonra 1941 yılında İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi Matematik-Astronomi Bölümü'ne girdi. Dünyaca ünlü matematikçi Cahit Arf'ın öğrencisi olan Soysal, bir süre Paris'te başarılı çalışmalar yürüttü. Soysal, İstanbul Teknik Üniversitesi'nde 47 yıl boyunca bilim insanları yetiştirdi.

Selma SOYSAL aynı zamanda Alemdar Gemisi‘nin çarkcısı (Makine Mühendisi) bir babanın kızı.Ereğli`de maketi bulunan Alemdar Gemisi‘nin hikayesi bambaşka bir kahramanlık öyküsüdür.

Selma SOYSAL`ın babası Istanbul Beşiktaşlı Osman Muhtar Bey`dir.Gemi Çarkcıbaşı`dır. Bugünkü adı ile “gemi makinaları işletme mühendisi“ olan Osman Muhtar Bey, Ankara hükümeti tarafından Alemdar’a tayin ediliyor.

Aslında Osman Muhtar Bey Alemdar gemisinin hikayesinde yok,fakat bu gemide görev yapanlardan.Istiklal madalyası sahibidir.

Osman Muhtar (Soysal)  Ayakta sağ tarafta

Osman Muhtar Bey,Osmanlı‘nın kaos yaşadığı Istanbul`dan kaçıp Zonguldak`a yerleşiyor,Zonguldak Limanı‘nda görev alıyor.Bu sırada Bartınlı bir ailenin kızı ile evleniyor.Selma Soysal`ın annesi, muhtemelen Zonguldak`ta nüfus Müdürü görevi yapan Ahmet Efendi`nin kızıdır.Osman Muhtar Efendi Zonguldak’ta ahşap iki katlı ev yaptırıyor.O zamanlar Zonguldak`ın yeni evleri ahşap yapıda ve genelde iki katlıydı.Alt kat “daha çok kiracı otursun” diye bir kaç bölümden oluşturulurdu.Zira işçilerin ailesi köylerde olduğu için yalnız yaşayan bir çok işçi bu evlerde oturmayı tercih ediyorlardı.

Prof.Dr Selma Soysal`ın babasının ilk evliliğinden iki kızı var.Ikinci evliliği yani Soysal`ın annesi ile yaptığı evlilikten ise 4 çocuğu bulunuyor.Bu çocuklardan en büyüğü Selma Soysal,ikinci çocuk yine kız, Süheyla Soysal.O da Hukuk Mezunu.Bir sonra ki Yılmaz Soysal Deniz Nakliyat Müfettisi.Sosyal Kardeşlerden bildiğimiz Muzaffer Soysal ise  gazeteciydi.Zonguldak yerel gazetelerde çalıştıktan sonra Milliyet ve Türkiye gazetesi`de çalışmıştı.

Hepimizin yakından tanıdığı Zonguldak Milletvekiliği yapmış olan Prof. Dr.Mümtaz Soysal ise en küçük kardeştir.

Selma Soysal`ın babası 1948`de emekli olunca, aile Istanbul`a taşınıyor.Baba Osman Soysal 1961`de vefat ediyor.

Selma Soysal`ın 1920 1930 yıllarında çocukluğu daha ziyade Zonguldak´ta Fransız mühendislerin ve Rumların oturduğu mahallesinde geçiyor. Burada aldığı eğitim ile Fransızcası ve Rumcası oldukca iyidir.1941 yılında istanbul Üniversitesi’ne Matematik-Astronomi Bölümü’ne giriyor.Cahit Arf’la Sonsuz Boyutlu Hilbert Uzayları konusunda doktora tezini yazıyor.

Bir süre Paris’te Henri Poincare Enstitüsü’nde (1951), Londra’da ve ABD’de MIT’de çalışıyor.istanbul Teknik Üniversitesi`n’de 47 yıl boyunca görev alıyor.Bir süre inşaat Fakültesi Yüksek Matematik Kürsü başkanlığını yürütmüştür.

Selma Soysal’ın MathSciNet’te fonksiyonel analiz ve operatör teorisi konularında,1949-1967 yılları arasında yazılmış 4 makalesi gözüküyor. Ayrıca 1967 tarihli Yüksek Matematik Dersleri (Reel Sayılar Sistemi) adlı bir kitabı vardır.

Türkiye`nin ilk Matamatik Profesörü ve Zonguldak`ın gururu olan Selma Soysal 9 Ekim 2011 günü 87 yaşında vefat etmiştir.

Hayati YILMAZ 

ZONGULDAK Tarih