PAYLAŞILAMAYAN TOPRAKLAR- İSFENDİYAR

Tarih derslerinde en karmaşık dönem, beylikler dönemidir. Zira bu dönemde Anadolu bir hakimiyet yarışındadır ve bu da olayı karıştırır. Bölgede Bizanslılar, Cenevizliler, Türkler, İlhanlı ( Moğollar) vardır. Aynı dönemde hepsi hakimiyet kurdular. Batı Karadeniz’de ise durum daha da karışıktır. Bu neden ile okullarda bile öğretilen bazı yanlışlar vardır. 

Bu dönem belki de İngiliz tarihini kurgulayan, Game of Thrones (Taht Oyunları) dizisi gibidir. 

İşte bu dönemi,  Zonguldak’ı ilgilendiren kısmından alarak, bölüm bölüm anlatmaya çalışacağım. Sanırım bu şekilde daha iyi anlaşılır.

-İsfendiyar , Zonguldak’tan Sinop’a kadar bir bölgenin adı. Okullarda öğretilen bu fakat burada bir yanlışlık var.

-İsfendiyar ismi Candaroğlu Beyliğin 7.inci Bey’i (Komutanı)  İsfendiyar Bey’den gelmektedir.

-Candaroğlu Beyliği,  1292 tarihinde kuruluyor. Kurucusu Şemseddin Yaman ‘dır . -’Candar ‘ kelimesi de, Türklerde uç beylerine verilen makamdır. Böylelikle  Şemseddin Yaman 'Candar' unvanını alıyor. 

-Anadolu Selçukluların zayıflaması , kardeşler arasında taht savaşı dolayısı ile  Kılıç Arslan  Kırım’dan  döner.  ilk Sinop’a grlit, oradan da  Kastamonu’ya geçerek Selçuklu Atabey’i olan Yavlak Arslan ’ı komutan tayin eder. Kendisini de hükümdar ilan eder..  Kılıç Arslan ‘nın hükümdarlığını ilan etmesi  ,kardeşi II. Mesut 'u hakekete geçirdi. II. Mesut’un arkasında İlhanlılar vardı. Buna rağmen Kılıç Aslan  kardeşini mağlup etti. Fakat İlhanlı destekli komutan Şemseddin Yaman birliği ile gelip , Kılıç Arslan’dan  bölgeyi alıyor.  Bunun üzerine İlhanlılar,   Candar Şemseddin Yaman'ı Zonguldak’tan  Kastamonu'ya kadar bölgenin valisi yapıyor. Böylelikle Candaroğlu Beyliği kurulmuş oluyor (1292) . Merkezi ise Eflani'dir.

 Zonguldak Moğol Toprağı Oldu mu ? 

- İlhanlılar aslında Moğollardır. Moğol İmparatorluğu parçalanınca; Batı'ya gelen Moğollar , Hülagü tarafından İlhanlı Devleti'ni kuruyor. Hülagü,  Cengiz Han’ın torunudur. Babası Tuluy Han’dır. Anadolu Selçuklu Devleti zayıf düşünce, Moğollar Anadolu’da hakimiyet kuruyor. Yani bu durumda Zonguldak, belirli bir süreç içinde  Moğol topraklarına katılmış oluyor. Ama İlhanlılar belirli bir süre sonra zayıflamış ve yok olmuştur. (1336 ). Anadolu ise tekrar Türklere kalmıştır. Böylelikle beylikler hakimiyetini daha da sağlamlaştırır. Candaroğlu Sinop’u da alarak Batı Karadeniz’in tamamını yönetmeye başlar. Artık Merkez Kastamonu’dur.

 (Zonguldak’ta daha önce Çabanoğlu Beyliği var. Zonguldak’ın iç kısımları bir süre sonra Candaroğlu Beyliği'ne geçiyor ve  Çobanoğlu Beyliği yıkılıyor.)

 100 sene sonra.

- Candaroğlu Beyliği’nin başında bulunan  Celaleddin Bayezit Bey’in üç oğlu olur. Birinin adı II. Süleyman  ,diğerinin adı İsfendiyar ve en küçüğü İskender’dir.- Celaleddin Bayezit Bey (Kötürüm Bayezit olarak da bilinir. Osmanlı Hükümdarı Yıldırım Bayezit ile karıştırılmasın ) henüz tahta iken, oğlu  İsfendiyar’ı Amasra’ya gönderir. En küçük oğlu İskender’i ise tahta çıkarmayı düşünür. Fakat büyük oğlu Süleyman,  kendisini varis olarak görmektedir. Bunun üzerine II. Süleyman Paşa, kardeşi İskender’i öldürür. O sırada, Batı'da bulunan  Osmanlı Devleti'nin başında I.Murat vardır. II. Süleyman Paşa kardeşini öldürdükten sonra I.Murat’a sığınır.

- II.Süleyman Paşa, Osmanlı Devleti'nde geçirdiği yıllarında Padişah’tan Candaroğlu Beyliği tahtının varisinin kendisinin olduğunu ve kendine verilmesini ikna etmeye çalışıyordu. Halen Candaroğlu Beyliği'nin başında bulunan babası Celaleddin Bayezit’tan tahtın alınmasını istiyordu.  I.Murat buna ikna oldu ve birlikleri ile Kastamonu’ya saldırdı. Böylelikle baba  Celaleddin Bayezit tahtan indirildi, yerine  II.Süleyman Paşa geçti.Buna karşılık II. Süleyman Paşa I. Kosova Savaşı‘na Osmanlı'ya destek için asker gönderdi.

- Her şey iyi giderken ; Osmanlı , beylikleri birer birer ortadan kaldırmaya  başlayınca ; II. Süleyman Paşa,  sıranın Candaroğlu’na geleceğini anladı.-II.Süleyman Paşa bunun üzerine Kadı Burhaneddin’den yardım istedi. Bu arada I. Murat ölmüş , yerine Yıldırım Bayezit geçmiştir. Yıldırım Bayezit Kastamonu’ya saldırır. II:Süleyman Paşa’yı öldürür- Candaroğlu Beyliği’nin tek varisi  İsfendiyar kalmıştır.  İsfendiyar Ankara’ya yürüyen Timur ile görüşür. Ona destek verir.  Yıldırım Bayezit ,Timur'a Ankara’da yenilir. Ardından Fetret Dönemi başlar. Osmanlı’da kardeşler arasındaki taht savaşı sırasında ; İsfendiyar Bey , Mehmet Çelebi’ye destek verir.Celebi Mehmet Kardeşlerini yenerek tahta oturur ve Fetret Dönemi biter. Osmanlı Devleti yeniden kurulmuştur.  Mehmet Çelebi öldükten sonra  yerine oğlu II.Murat  geçer.

-II.Murat,  Fatih Sultan Mehmet’in babasıdır.-II.Murat  Safranbolu’ ve Eflani’yi almak için sefere çıkar. Bu arada  Ereğli'de Bizans , Filyos ve Amasra’da ise  Ceneviz hakimliği vardır. Osmanlı’nın deniz kuvveti olmadığı için kıyılardan uzak durmuştur. Zaten Cenevizlilerle anlaşma yaparak sadece kaleler Cenevizlilerde kalmak şartı ile bölgeyi onlarla ‘anlaşma yolu’ ile almıştır. Bu arada İsfendiyar Bey, Sinop’a kaçmıştır. (Cenevizliler bölgede güçsüz gibi gözükse de arkalarında Cenova Devleti vardır. Bu devlet İtalya’dan Yunanistan sahillerine, Mısır’dan Karadeniz sahillerine kadar bazı kaleleri yöneten bir ticaret devleti idi.)

-Osmanlı ile iyi geçinmek isteyen İsfendiyar Bey, torunu II.İbrahim’in kızı Hatice Halime’yi II. Murat’a verir. II.Murat ise iki kız kardeşini  İsfendiyar Bey’e ve onun oğlu Kasım Bey’e verir.   Böylelikle Sinop’ta hükmünü sürdürür. Bu tarihten sonra Osmanlı , bölgeye ‘İsfendiyar’ adı verilmiştir. Candaroğulları’na ise İsfendiyaroğulları demeye başlamışlardır. Hatta Küre dağları bile bu tarihten sonra İsfendiyar dağları olarak isimlendirilir. 

-İşte bu neden ile' İsfendiyar'  bölge olarak Safranbolu ile Sinop arasıdır. Zonguldak bu sınıra katılmamalıdır. Candaroğlu Beyliği Zonguldak’ı ancak ilk döneminde  himayeti altına almıştır.

20 Sene sonra

-1460’ta II.Murat’ın oğlu Fatih Sultan Mehmet’in Karadeniz Seferi sırasında bölge tamamen Osmanlı topraklarına katıldı. Böylece Candaroğlu Beyliği sona erdi.

Hayati Yılmaz İle 

Zonguldak Tarih