OSMANLI SİKKELERİ

Dünyada ilk kez M.Ö 118 yılında Çin‘de ilk deri para kullanımmış.

Kağıdı ise M.S 105 Ts‘ai Lun bulmuş.

ilk kağıt para ise M.S 806‘da Çin‘de kullanılmış.

Avrupa‘da ise kağıt para 1694‘de İngilizler kullanmaya başlıyor.

Osmanlı’da ise ilk kağıt para 1840 yılında kullanılıyor. ismi ise Kaime (para)Aslında ilk paraları Lidyalılar kullanıyor. Bu paralar gümmüş altın gibi madeni paralar.

Osmanlı‘da ilk madeni para ( akçe ) Bursa'da Orhan Gazi tarafından 1327 yılında bastırılmış.

Şimdi bizim bugün halen kullandığımız isimler var. Mesela halen para diyoruz. "Para" aslında lira gibi bir birim. Mesela ,mangır ! halen argoda kullanılıyor. "Mangırlar bitti".

Mecidiye, Akçe, kuruş hepsi aslında kuruşun alt birimi.5 mecidiye = 1 Lira 100 kuruş = 1 Lira, demek ki; 25 kuruş mecidiye

Bugün 1 ekmek 125 mecidiyeye alınıyor.

Osmanlı Bankası, ilk kâğıt parasını 1862 yılında Kaimeyi tanıtarak başladı. Bu para 200 kuruşa denk gelmekteydi. Yani 2 lira.

Osmanlı Zamanında da enflasyon var mesela; I. Mustafa döneminde bir altın 150 akçeye denk geliyor. IV. Murad döneminde ise 1 altın para 250 akçeye denk geliyor.

Kuruş ilk kez 1687 yılında II. Süleyman tarafından bastırılmış.

Sadrazam Merzifonlu Kara Mustafa Paşa, kuruşu 120 akçeye sabitliyor.1 kuruş = 120 akçe demek ki ; 1200 akçe = 1 lira

Bugün ekmek 6 bin akçeye alınıyor

."Para" kelimesi aslında lira gibi bir para birimimiz.40 para " 1 kuruş ediyor , 4000 para = 1 liradır.

Bugün bir ekmek 20.000 paraya alınıyor. Gerçek anlamı ile "paranın değeri yok" bu işte..1 para= 3 akçe
Bugün," mangırlar bitti" denildiğinde ,"Paralar suyunu çekti" ile aynı anlamda kullanılıyor.

Mangırda Liranın alt birimi. Osmanlı zamanında kullanıldı.24 mangır, bir akçe bedelindeydi.1 para= 72 mangır2.880 mangır =1 kuruş288.000 mangır = 1 Lira

Demek ki bugün bir ekmek 288,000 mangır ediyor. Mangırlar suyunu çeker tabi.Bir de sikke var. Aslında sikke bir para birimi değil. Bugünkü karşılığı madeni para anlamında. Yani; altın, gümüş, bakır gibi madenlerden basılan paralar için kullanılıyor. Kazılarda bulunan paralara sikke denilir. Aslında "madeni para bulundu" anlamına geliyor.

Meteliğe kurşun mu sıkıyorsunuz!1 Metelik on para değerinde.4 metelik = 1 kuruş.400 metelik = 1 Lira

Bugün 1200 metelik ile 1 ekmek alıyorsunuz. Askeri ücreti metelik olarak alırsanız, 1.701.200 metelik maaşınız olur. Aslında metalik (Metal Para) anlamında.
Şimdi gelelim bugün kullandığımız "Lira"ya.

Liranın anlamı teraziymiş. Latince bir kelime .İlk kez 1844‘de Osmanlı lira kullanmaya başlamış.

Fransızlar 781‘den 1794‘e kadar lira para birimini kullanmış.1794‘Frank 2002‘de Euro‘ya geçtiler.

İtalyanların 2002’ye kadar para birimi liraydı. Israil 1980‘e kadar kullanmış, aynı yıl Şekel‘e geçmiş.

Bugün Suriye ve Lübnan halen lira para birimini kullanmakta.1914 yılında, yani 1. Dünya Savaşı başlamadan önce; 1 Osmanlı Lirası = 3,7 dolara eşitmiş.

Bunların haricinde: cedid, İslambol, şerifi altın paralar vardı. 1 şahi'nin değeri 8 akçe idi.

Sultani, ilk kez II. Mehmet döneminde bastırılmış yaklaşık 3,45 gram ağırlığında klasik Osmanlı altın parasıdır. Bugünkü gram altının değeri ile 2.760 TL ediyor fakat bu tür paralar altını değerinden biraz daha fazladır. Paradaki fark hazineye gelir olarak döner.

Aslında 1 Osmanlı lirası bugünkü değeri ile 5.280 lira. Çünkü 1 Osmanlı lirası 6.6 gram altın.

Bütün bu bilgileri, sadece 1980‘lerde kullandığımız kağıt paralara bakarken girdiğim okuma serisi sonunda ortaya çıktı.

Bununu Zonguldak tarihi ile ne alakası var derseniz! Bir zamanlar Zonguldak‘ta atalarımızın en çok kullandığı kelimeler bunlar.

Bir zamanlar Devrek pazarında, Perşembe pazarında ,Gökçebey‘de bir kilo marul belki de 5 akçeye alınıyor. (Bugün 44 bin akçeye denk gelse de) Ortası delik paralar aslında kuruştu. Para basıldıktan sonra değeri düştükçe maliyeti kendi değerinden fazla geldiği için, ortası delinerek gramajı azaltılma işlemiydi. Böylelikle dengeleniyordu. Ekonominin bozulası ile bugün kullandığımız madeni paralarda da böyle bir sorun ortaya çıktı. Bakarsınız delik paralar geri döner, boynumuza asarız.

Aklıma ilgin bir düşünce takıldı.

Arkeolojik kazılarda bulunan sikkeler hep yabancı paralar. Bizans, Roma, Pers sikkeleri bulunuyor da neden Osmanlı sikkeleri bulunmaz ?

Hayati Yılmaz ile

Zonguldak Tarih

                                                                                    Margır

                                                                                        Akçe

                                                                                       Para

                                                                                      Metelik