AMASTRİS`İN EŞLERİ

Makedonya İmparatorluğu`nun kurucusu Büyük İskender (III. Aleksandros) öldükten sonra onun kumandanları ve  varislerinin hepsine İskender denmiştir.Hatta İskender bunu kendi sağlığında da dile getiriyor.

"Amatris`in babaannesi olan Pers Kraliçesi Sisigambis`in (Sisygambis),oğlu Pers Kralı III. Dariyos (Dareios)`u affetmesi için İskender`in huzuruna çıkar.Ne var ki ,Büyük İskender`i karıştırır ve onun yanında komutanı olan Alexander`ın önünde diz çöker.Kısa süre sonra yanlış insanın önünde diz çöktüğünü görünce yanakları kızarır, utanır. Fakat Büyük İskender kendisine ‘anne’ diyerek hitap eder ve ‘yanılmadın anne o da  İskender‘ " der.

Yani bizim Makedonya İmparatorluğu dediğimiz devlete o "Büyük İskender İmparatorluğu" diyordu .Bu imparatorlukta ki önde gelen komutanlar İskender olarak anılıyordu. Bizim Osmanlı imparatorluğu kurucusu Osman Bey`in adını alması gibi.

Büyük İskender

Amatris`in babaannesi olan Pers Kraliçesi Sisigambis

Büyük İskender`in ortaya çıkması ile Persler zayıfladı. Özelikle Anadolu`da ki toprakları kaybettiler veya İskender`in hizmetine girdiler.

III. Dariyos`un kardeşi Okyatres`in (Oxyathres) kızı olan Amastris`de (Amastrine)  bu güçten etkilenen ve o güçten istifade etmek için Makedon komutanları ile evlenme sürecine girdi.

Amatris`in ilk eşi Kraterus (Craterus)`tu .

Kraterus`ta aslında Amatris`in babaannesinin, yanlışlıkla önünde diz çöktüğü İskender`in en yakın arkadaşı Aleksandır`ın (Alexander) oğluydu.

Fakat Amatris,Kraterus ile evlendiğinde daha Sesamos`da  (Amasra)değildi. Amatris aslen İran`ın Hazar Denizi kıyısında yer alan Born şehrinde dünyaya gelmişti.

Amatris`in ilk eşi Kraterus (Craterus)

Amatris

Persler,Makedonlara yenilince Pers kızları Makedonlar`ın komutanları ile evlendirildi.

Basra Körfezi kıyısına yakın Şuş kentinde yapılan festivalde Büyük İskender, Amatris`in kuzeni Oksana (Oxana) ile evlenince, Pers Prensesi Amastris`de, Makedon komutanı Kraterus ile evlendirildi.

Fakat Kraterus bir süre sonra bir Makedon generalin kızı Pilla (Phila) ile evlenince Amatris dul kaldı.

Bu kısa evlilikten sonra Heraklia (Ereğli) tiranı (vali) Diyonsiyos (Dionysios veya Denys ) bu fırsatı kaçırmadı ve Kraterus`un onayını alarak Amatris`i eş olarak seçti. Amatris bunun üzerine Heraklia`ya (Ereğli`ye)gelir.

Amatris`in üç çocuğu olur.(Bazı kaynaklarda 4 çocuğu olduğu yazar ama dördüncü çocuğun ismine rastlayamadım.).Bunlardan ikisi erkek biri kızdı.

Kızının adını, yine kendisi gibi "Amatris" koydu. Amatris ismi sülalesinde böylelikle üçüncü defa konmuş oldu. Amatris`in büyük büyük babaannesinin ismi de Amastris`tir.

Amatris`in kızı Amatris yine annesi gibi bir Makedon komutanla evlenmiştir.

Amatris ile Diyonsiyos kızı Amatris, Putolemiy (Ptolemy) ile evlenir.. Putolemiy`de  Büyük İskender`in komutanlarındandı.

Fakat iki oğlu da Heraklia`da (Ereğli) yetişmişlerdir.

Heraklia tiranı (Zalim) Diyonsiyos ölmeden önce Krallığını ilan edince Amatris`te prenseslikten kraliçeye geçmiştir.

Diyonsiyos ölüm döşeğindeyken Amatris`in krallığını ilan etmesini istedi.Ve varisi olarak karısını gösterdi.

Bunun iki nedeni vardı.

Birincisi çocukları daha çok küçük idi.

İkincisi

Herakleia Pontika Antik Paraları

Diyonsiyos krallığını ilan edene kadar ki dönemde, gücünü Amatris`in nüfusundan elde etmişti. Amatris`le evlendikten sonra inanılmaz zengin olmuştur.

Amatris`i destekleyen hem Makedon hem de Pers komutanları vardı.

Bunlardan biri de Laysimakhos`tur (Lysimakhos) .

Erkekler tarafından böyle büyük ilgi görmesi ve aklı ve kültürü ile onları hayran bırakması gösteriyor ki; Amatris oldukça güzel, akıllı ve kültürlü bir kadındır. Gücünü mevkini ve avantajlarını biliyor ve kullanıyor.

Burada şöyle bir durum var.

Makedonya Kralı Büyük İskender öldükten sonra onun komutanları arasında taht kavgaları olur ,bu yüzden ortada müthiş mücadele ve güç gösterisi vardır.

Amatris her iki grubunda desteğini alan bir kadınken birden bir taraf seçiyor ve politik bir evlilik yapıyor. Çünkü Laysimakhos kendisi için daha büyük avantajdır.

Bu evlilik aslında Makedon komutanı Laysimakhos`un da işine geliyor. Zira kendisi de Karadeniz`in geçiş yolu olan Paflagonya (Paphlagonia) Bölgesi`ne de sahip olacaktır.

Amatris yerine oğullarını varis olarak bırakarak, Trakya`da ki Laysimakhos`un sarayına gider. Fakat burada da ihanete uğrayacaktır ve üçüncü kocası da onu başka bir kadın için terk edecektir.

Bunun üzerine tekrar Heraklia`ya ( Ereğli`ye) dönen Amatris oğullarının yönetimde güçlendiğini görür. Kendisi de bunun üzerine Heraklia Tiranlığına bağlı olan Sasemos (Amasra)`ya yerleşir.

“ Tieon (Filyos), Sesamos (Amasra), Kromna (Tekkeönü), Kytoros (Gideros) “ yerleşkelerini içine alarak bir yönetim oluşturur ve kraliçe olarak tahtına oturur. Buranın ismine de, kendi ismini verir.Günümüzde kadar bu isim AMASRA olarak şekillenir.

Amatris oğullarının tüm yönetimi alması yerine ,kendi şehrini kurmak istemesi hedeflerinin olduğunu gösterir.Bana göre bugünkü Amasra`da adaları birleştiren bir çalışma başlatması kendi kraliçeliğini devam ettirmek istemesinden kaynaklıydı. Sasemos`da (Amasra`da) limanlar oluşturur.

Amastris`in Amasra`sı

Bana göre burada, liman oluşturması için bugün Amasra`nın Merkezi ile Kale arasına dolgu yaparak adaları birleştirmesi lazımdır. Eğer burada bugünkü gibi koylar olsaydı, liman yapmasına hiç gerek kalmazdı. Böylelikle hem Doğu`ya hem de Kuzey`e bakan iki körfez oluşturmuş oldu.

Bu şekilde liman oluşturduktan sonra önemli bir deniz yolu durağını da kazanmış olur.

Fakat bu durum oğullarının hoşuna gitmez. Amatris`in aklı ve zekiliği ile Tiom`a (Filyos) kadar hakimiyet kurması ile oğulları plan yapmaya başlar.Tabi bu durumu körükleyen Amatris`in önceki dostları, yeni düşmanları da oğullarını kışkırtmaktadır.

Amatris (Muhtemelen 45-50 yaşlarında) oğulları tarafından öldürülür.

Bu olayı duyan üçüncü kocası Laysimakhos Heraklia`ya (Ereğli) gelerek Amatris`in iki oğlunu da öldürür.

Amatris Amasra`da öldürüldüğüne göre mezarı da burada olması gerekir.

İnanç olarak Zerdüşt inancına sahiptir.Fakat Amatris daha sonra Makedon ve Yunan kültürü de edinmiş bir kraliçedir. Halkının onu Zerdüşt törenleri ile defin ettiğini düşünmüyorum. Eğer gerçekten Zerdüşt inancına göre defnedildi ise, o zaman mezarı bulunamaz. Çünkü inanca göre Deniz suyu ve toprağı, cesedin kirlettiğine inandıkları için ölülerini toprağa veya suya atmazlar.Yüksek bir yere çıkartırlar ve akbabalara yem ederlerdi.

Fakat Amatris`in mezarı hakkında iddialar vardır. Bir iddiaya göre ;Gömü ve Tarlaağzı arasında yer alan burunda mezarı tespit edilmiş ama defineciler tarafından dinamit ile patlatılmış.

Bugün o bölgeye termik santral yapılma girişimi bulunuyor.

Amastris Paraları

Amatris döneminde basılan paralarda ki resimlerde, figürlerden biri (ön kısım) Amatris`in resmi ,arka kısımda ise başka bir figür bulunmakta.Figür sandalyenin üzerine oturmuş bir kadın (Amatris) ve elinde Afrodit melek olarak figürlenmiş. Sandalyeye oturarak oluşturulan para figürü,o dönemde kullanılan bir çok paralarda var. Her kralın kendini figürünü sandalyede göstermesi ile oluşturulmuş.

Yaşadıkları yüzyıllarda gittikleri yerlerin kültürlerini öğrenen kendisini oralı hisseden,uyum sağlayan bu tarihsel kişiler,yaşadıkları yerlerde şimdi biz hakimiz.Bu bakımdan Amatris, ne Pers ne, Helen ne de Makedon`dur. Amatris bugün yaşasa idi, kesinlikle Türk kültürü ile Türkçe konuşan bir kadın olurdu.

Yani Amatris bizim kültür mirasımızdır.

Bizimdir.

Hayati YILMAZ ile

Zonguldak Tarih